Dikkat Eksikliği Hiperakivite Bozukluğu aşırı hareketlilik, istekleri erteleyememe, dikkat sorunları (dürtüsellik) belirtileriyle kendini gösteren psikiyatrik bir bozukluktur. Bir çocukta, gençte veya erişkinde DEHB'nin var olduğunun söylenebilmesi için bu belirtilerin bu kişide yedi yaş öncesinden beri bulunması, normal bir kişide olduğundan daha şiddetli ölçüde görülmesi gerekir. Unutulmamalıdır ki her hareketlilik hali veya dikkat problemleri DEHB olarak tanımlanamaz.
Özel Göztepe Hastanesi'nden Uzman Psikolog ve Psikoterapist Cansu Angın; dikkat eksikliği olan çocuklar hakkında bilgiler verdi.
Evdeki dağınık ortam var olan DEHB belirtilerini şiddetlendirebilir! - DEHB tanısı konmuş çocukların anne babaları çoğunlukla çocuklarının bebeklik döneminden itibaren aşırı hareketli olduğunu ifade etmektedirler.
- Ancak DEHB’nin gelişimsel düzeye uygunsuz biçimde oluşan dikkat eksikliği ve aşırı hareketlilik davranışları 3-4 yaş arasında gözlemlenmektedir.
- Nadiren de olsa okula başlangıç dönemi olan 5-6 yaşa kadar bu belirtilerin ortaya çıkmadığı durumlar da olabilir.
- Destekleyici ve yapılandırılmış bir ortama gereksinimi olan çocuklarda evdeki dağınık ortam, zaten var olan DEHB belirtilerinin şiddetlenmesine neden olabilir.
DEHB tanısı için hangi dikkatsizlik semptomları çocukta gözlenmelidir?DEHB tanısı koyabilmek için belirtilerin ev ve okul olmak üzere iki ortamda da gözlenmesi gereklidir. Aşağıdaki dikkatsizlik semptomlarından altı ya da daha fazlasının en az altı ay süreyle gelişim düzeyiyle uyumsuz bir derecede devam etmiş olması gerekir:.
Dikkatsizlik: - Günlük etkinliklerinde çoğu zaman unutkandır.
- Çoğu zaman dikkatini ayrıntılara veremez ya da okul ödevlerinde, işlerinde ya da diğer etkinliklerde dikkatsizce hatalar yapar.
- Çoğu zaman dikkati dış uyaranlarla kolayca dağılır.
- Çoğu zaman üzerine aldığı görevlerde ya da oynadığı etkinliklerde dikkati dağılır.
- Çoğu zaman üzerine aldığı görev ya da etkinlikler için gerekli olan şeyleri kaybeder.
- Çoğu zaman sürekli mental aktivite gerektiren görevlerden kaçınır.
- Çoğu zaman üzerine aldığı görevi ve etkinlikleri düzenlemekte zorluk çeker.
- Çoğu zaman yönergeleri izlemez ve okul ödevlerini, ufak tefek işleri ya da iş yerindeki görevlerini tamamlayamaz.
Hiperaktivite: - Çoğu zaman elleri, ayakları kıpır kıpırdır ya da oturduğu yerde kıpırdanıp durur.
- Çoğu zaman sınıfta ya da oturması beklenen diğer durumlarda oturduğu yerden kalkar.
- Çoğu zaman çok konuşur.
- Çoğu zaman hareket halindedir ya da bir motor tarafından sürülüyormuş gibi davranır.
- Çoğu zaman sakin bir biçimde boş zamanları geçirme etkinliklerine katılma ya da oyun oynama zorluğu vardır.
- İmpulsivite (dürtüsellik):
- Çoğu zaman başkalarının sözünü keser ya da yaptıklarının arasına girer.
- Başkalarının konuşmalarına ya da oyunlarına burnunu sokar.
- Çoğu zaman sorulan soru tamamlanmadan cevabını yapıştırır.
DEHB’de çocuğun hayatının akademik, sosyal ve duygusal alanlarında görülen yetersizlik ve sıkıntılar neticesinde;
- Çocukta özgüven azalması,
- Mutsuzluk,
- Başarısızlık ve bunlara bağlı olarak yaşam kalitesinin azalması,
- Bireyler arası ve aile içi ilişkilerde bozulma,
- Ruhsal iyilik durumunun negatif yönde etkilenmesi mümkündür.
Bu sebeple hastalığın çok boyutlu izlenmesinde klinik parametrelerin yanında psikososyal boyut giderek önem kazanmaktadır.
